Kỹ năng viết

1. Đoạn văn là gì?

Đoạn văn là một bộ phận của văn bản. Mỗi đoạn văn của một văn bản có tính độc lập tương đối. Nếu tách đoạn văn ra khỏi văn bản thì đoạn văn đó có tư cách như một văn bản nhỏ; còn đoạn văn nằm trong văn bản thì từng đoạn văn vẫn luôn luôn có sự liên kết với các đoạn văn khác.

Về hình thức: Đoạn văn là tập hợp của nhiều câu văn. Bắt đầu bằng chữ viết hoa đầu dòng và kết thúc bằng dấu chấm. 

Về nội dung: Đoạn văn là một thành phần của bài văn. Các câu trong đoạn phải liên kết với nhau, thống nhất về chủ đề, có câu chủ đề. Nội dung đoạn phải thống nhất với chủ đề bài văn.

2. Câu văn là gì?

Câu văn là một bộ phận của đoạn văn. Trong một đoạn văn, các câu văn phải liên kết chặt chẽ với nhau cả về nội dung và hình thức.

Các câu văn trong đoạn văn cần phải phục vụ chủ đề chung của đoạn văn. Ví dụ, chuỗi câu sau không tạo thành đoạn văn vì mỗi câu nói về một chủ đề riêng: “Mẹ Vân là bác sĩ. Quần áo ở cửa hàng này rất đẹp. Chiếc ô tô đi nhanh”.

Các câu văn trong đoạn văn cần phải được sắp xếp một cách hợp lý.Ví dụ, chuỗi câu sau cũng không tạo thành đoạn văn vì trật tự sắp xếp không hợp lí: “Mẹ Vân là bác sĩ. Người Trang gặp đầu tiên là mẹ Vân. Trang tìm đến nhà Vân. Bác làm việc ở thành phố”.

Ngoài sự liên kết về nội dung, giữa các câu trong đoạn phải được liên kết bằng những dấu hiệu hình thức nhất định. Người ta thường liên kết các câu bằng các phép liên kết như phép lặp (lặp từ ngữ), phép thế (thay thế từ ngữ), phép nối (dùng từ ngữ để nối), phép liên tưởng,…

* Phép lặp:

- Ta có thể liên kết một câu với một câu đứng trước nó bằng cách dùng bằng cách lặp lại trong câu ấy những từ ngữ đã xuất hiện ở câu đứng trước nó. Ví dụ: Bé thích làm kĩ sư giống bố và thích làm cô giáo giống mẹ. Lại có lúc bé thích làm bác sĩ để chữa bệnh cho ông ngoại.

- Khi sử dụng phép lặp cần lưu ý phối hợp với các phép liên kết khác để tránh lặp lại từ ngữ quá nhiều, gây ấn tượng nặng nề. Ví dụ câu sau tên riêng được viết lặp: "Páp- lốp nổi tiếng là người làm việc nghiêm túc. Páp- lốp có thói quen làm việc rất thận trọng. Các thí nghiệm của Páp- lốp thường được lặp lại rất nhiều lần…". Trong câu trên, có thể thay thế Páp-lốp bằng từ "ông ấy" để đơn giản hóa câu. Lúc đó câu được viết lại là "Páp- lốp nổi tiếng là người làm việc nghiêm túc. Ông ấy có thói quen làm việc rất thận trọng. Các thí nghiệm của ông ấy thường được lặp lại rất nhiều lần…".

* Phép thế :

Ta có thể liên kết một câu với một câu đứng trước nó bằng cách dùng đại từ hoặc những từ ngữ đồng nghĩa thay thế cho các từ ngữ đã dùng ở câu đứng trước. Việc sử dụng đại từ hoặc từ đồng nghĩa liên kết câu làm cho cách diễn đạt thêm đa dạng, hấp dẫn.

Ví dụ, ba từ "Sông Hương", "dòng sông", "Hương Giang" đều chỉ về một dòng sông, được viết thay thế trong đoạn văn sau đây: "Sông Hương là một bức tranh phong cảnh khổ dài mà mỗi đoạn, mỗi khúc đều có vẻ đẹp riêng của nó. Cứ mỗi mùa hè tới, Hương Giang bỗng thay chiếc áo xanh hằng ngày bằng thành dải lụa đào ửng hồng cả phố phường. Những đêm trăng sáng, dòng sông là một đường trăng lung linh rát vàng Sông Hương là một đặc ân của thiên nhiên dành cho Huế".